در آستانه روز جهانی داستان کوتاه مخاطبان ادبیات، «دو کلمه از داستان کوتاه» شنیدند
روابط عمومی خانه ادبیات افغانستان ـ محمدمهدی احمدی: دفتر خانه ادبیات افغانستان در اصفهان به مناسبت روز جهانی داستان کوتاه، ویژه‌برنامه «دو کلمه از داستان کوتاه» را در دو روز برگزار کرد.
روز نخست «دو کلمه از داستان کوتاه» از ساعت 13 تا 15 پنج‌شنبه 22 بهمن 1394 در خانه هنرمندان واقع در چهارراه آبشار اصفهان برگزار شد. در بخش اول این روز که مریم یعقوبی آن را اداره می‌کرد، بتول سید حیدری داستان خواند. سپس رسول سیمیا با موضوع بومی‌نویسی سیّال سخن گفت. او ابتدا، مفهوم بومی‌نویسی را شرح داد و به اهمیت و جایگاه آن در ادبیات پرداخت. آن‌گاه بخش‌هایی از داستان‌های جومپا لاهیری و ایمی تن را خواند. سپس به نقد و بررسی داستان‌های این دو داستان‌نویس مهاجر با رویکرد بومی‌نویسی پرداخت.
سیمیا بخش‌های بومی‌نویسی شده از داستان‌های این دو داستان‌نویس را که نشان می‌داد مهاجر و عضوی متفاوت از اجتماع بزرگ امریکا هستند، طبقه‌بندی کرد و گفت که این رسوبات ذهنی نویسندگان از جامعه اصلی‌شان بر جامعه میزبان و بومی، اثرگذار و خواندنی است. سیمیا سیّال بودن در بومی‌نویسی را نیز شرح داد و گفت که چه گونه می‌توان آثاری خلق کرد که میان اصالت بومی بودن و بومی نبودن سیّال باشد.
سیمیا در ادامه سخنانش، با توجه به داستان‌های لاهیری و ایمی تن و بحث‌های گفته شده، راهکارهایی را با داستان‌نویسان در جلسه در میان گذاشت. وی در بخش زبان و نثر گفت: «اگر لاهیری و تِن باید زبان متفاوت داشته باشند، نویسندگان مهاجر در ایران مشکلات دیگری دارند که با شناخت آنها می‌توانند به زبان و نثری متعادل برسند. این مشکلات عبارتند از: گویش‌ها و لهجه‌ها؛ رسم الخط و درست‌نویسی کلمات؛ لحن و شناخت لحن؛ استفاده از تعابیر بومی و مثل‌ها و خرافات با توجه به داستان و نوشتن با آسان‌‌ترین زبانی که احساس می‌کنیم و آموخته‌ایم بدون آن‌که هویت فعلی و زبانی را سانسور کنیم».
سیمیا در زمینه شخصیت نیز چنین گفت: «انتخاب دقیق‌تر شخصیت‌های داستانی که نیازها و دغدغه‌های بومی دارند، مهم است، نه این‌که جهان‌بینی نویسندگان دیگر را داشته باشیم. می‌بینید که شخصیت‌های داستان‌های لاهیری چه طور در خیابان‌های امریکا قدم می‌زنند، اما به دنبال هل و زنجبیل یا دیگر ادویه‌های هندی می‌گردند. اگر رسوبات مانده در ذهن یک شخصیت بومی را در داستان پیدا کردیم، درست شبیه چاه نفتی است که پیدا شده است. آن‌گاه خود به خود، این بوی نفت در سراسر داستان نشت می‌کند». وی از این نویسندگان به عنوان «مترجم فرهنگی» یاد کرد و در این باره گفت: «منظورم آن است که نویسنده بتواند به گونه‌ای بنویسد که تمام فرهنگ و جغرافیای بومی را به کلمه و مفهوم، تبدیل و ترجمه کند، آن طور که لاهیری و ایمی تن سنت‌ها و فرهنگ جامعه خویش را برای خواننده ترجمه می‌کنند». وی از «سالاد ماسالا» به عنوان نماد کاری یاد کرد که لاهیری در داستان‌هایش انجام داده است و افزود: «در هند، سالادی تولید می‌شود که در آن، همه چیز در آن می‌ریزند، اما در نهایت، این سالاد، لذیذ و مطبوع است آن گونه که جومپا لاهیری در داستان‌هایش، همه چیز را از سنت و فرهنگ جامعه بومی و میزبان با هم می‌آورد، اما با دقت و اندازه خاص، طوری که داستان صدمه نمی‌بیند و برای خواننده هندی یا امریکایی لذت‌بخش است». این کارشناس در پایان سخنانش به انتخاب موقعیت‌های مناسب در داستان‌های این دو نویسنده اشاره کرد و گفت: «در داستان‌های این دو نویسنده مهاجر، موقعیت‌هایی انتخاب می‌شود که خود، سیّال است و مواجهه با فرهنگ شرق را به گونه‌ای به مخاطب تحمیل می‌کند بدون آن‌که داستان صدمه ببیند».
در بخش دوم از روز نخست نیز کارگاه داستان با حضور حسین سناپور برپا شد. سناپور، یکی از داستان‌نویسان برجسته حال حاضر ایران به شمار می‌رود و در دوره چهارم جشن‌واره «قند پارسی» نیز داوری این جشن‌واره را بر عهده داشت. سناپور مقدماتی از داستان‌های کلاسیک و مدرن را شرح داد و سپس به شرح و بررسی اجمالی آثار همینگوی پرداخت. آن‌گاه داستان «آدم‌کش‌ها» اثر همینگوی خوانده و بند به بند نقد و بررسی شد. در ادامه این نشست، مباحثی در زمینه روایت‌های خطی و موازی، دیالوگ‌نویسی مفید و داستانی، زبان و نثر داستان و مدرنیسم و پسامدرنیسم در داستان در پرسش و پاسخ مخاطبان با سناپور مطرح گردید.
روز دوم «دو کلمه از داستان کوتاه» از ساعت 9 تا 12 آدینه 23 بهمن 1394 در خانه جوان اصفهان واقع در ایستگاه باقوش‌خانه با گردانندگی جمیله صادقی برگزار شد. روز دوم «دو کلمه از داستان کوتاه» نیز دو بخش داشت. در بحث یکم، رسول سیمیا، مسئول دفتر خانه ادبیات افغانستان در اصفهان، لحن و ریتم را در نثر ابوالفضل بیهقی، محمداعظم ره‌نورد زریاب و محمدحسین محمدی بررسی کرد. وی از اثرگذاری لحن و ریتم بر موقعیت در داستان، شخصیت، مکان و زمان، نظرگاه یا زاویه دید، سبک داستان، فرم روایت و دلالت ضمنی سخن گفت. آن‌گاه داستان‌های انتخابی «برف»، «نقش‌های روی دیوار» و «مرد کوهستان» از زریاب و داستان «مردگان» و «دشت لیلی» از محمدحسین محمدی بررسی شدند. سیمیا در پایان، بخشی از «بر دار کردن حسنک وزیر» از تاریخ بیهقی را خواند و اثرگذاری لحن و ریتم را در این نثر مرسل برای ملموس و محسوس کردن مکان و زمان برای خواننده شرح داد.
در بحث دوم نیز محمدرضا رهبری، نویسنده و کارگردان و مدیر موزه هنرهای معاصر اصفهان از جایگاه نثر در داستان کوتاه سخن گفت. وی ابتدا به شرح و بررسی نثر و زبان در داستان کوتاه پرداخت. سپس مباحث خود را به صورت درس‌گفتار و کارگاهی ادامه داد. او با پرسش و پاسخ در جمع نشان داد که زبان و داستان و انتخاب نثر متفاوت در داستان تا چه اندازه می‌تواند مفید باشد.
محمدرضا رهبری با توجه به شناختی که از ادبیات داستانی افغانستان داشت، اذعان کرد نسل جوان مهاجر داستان‌نویس عموما دغدغه‌ها و زبانی ایرانی ـ تهرانی دارند، در صورتی که باید به نثر و جهان داستانی یک نویسنده مهاجر افغانستانی برسند. رهبری در پایان سخنان خود، با دادن تمرین و اتودهایی عملی در جلسه بر یافتن نثر و زبان مورد نظر در یک موقعیت داستانی یا یک داستان تأکید کرد و از نویسندگان خواست با مطالعات فراوان به این مهم دست یابند.
بخش پایانی این روز با عنوان «صدای متفاوت» به رونمایی و بررسی مجموعه شعر «تمهید گفت‌وگو» سروده عنایت روشن، شاعر جوان افغانستانی اختصاص داشت که نشر آتور در اصفهان چاپ کرده است. عنایت روشن در این نشست حضور نداشت و در نوشته‌ای کوتاه از برگزاری این نشست سپاس‌گزاری کرده بود. رسول سیمیا بدون نقد و بررسی این گزیده شعر گفت که به دلیل گذشتن زمان کوتاهی از انتشار این اثر، مطالعه و بررسی آن به زمان بیشتری نیاز دارد. با این وصف، برخی ویژگی‌های آن را شامل رفتار‌های نامتعارف و آشنازدایانه با نحو زبان و استفاده امروزی از اسطوره‌ها و متفاوت بودن جهان ذهنی شعرها دانست.
در این نشست، مریم یعقوبی، علی‌اکبر علی‌زاده، رضا آقاجانی و محمدمهدی احمدی، شعر و سعید احمدی و زهره حسینی داستان خواندند. خانه ادبیات افغانستان، «روز جهانی داستان کوتاه» را سه سال در کابل برگزار کرد و سال گذشته، به طور هم‌زمان در کابل و تهران، دو روز را به گرامی‌‌داشت روز جهانی داستان کوتاه اختصاص داده بود.
