شکرشکنان «قند پارسی»
محمدحسین فیاض
برگزاری جشن‌وارة «قند پارسی» به عنوان کارنامة درخشان خانة ادبیات افغانستان، پدیده‌ای نو در تاریخ فرهنگ و ادب کشور ماست که به یاری خدا در سال روان، شاهد برگزاری هفتمین دورة آن خواهیم بود. فلسفة برگزاری این جشن‌واره بر اساس سه اصل شورآفرینی، استعدادیابی و نکوداشت پیش‌گامان استوار است و امید می‌رود این اصول هم‌چنان چراغ راه شاعران و نویسندگان جوان باشد.
۱
شورآفرینی: اولین هدف اساسی که جشن‌واره در چشمانداز فعالیت‌های خود قرار داد، تلاش برای شورآفرینی و تحّرک در میان شاعران و نویسندگان جوان سرزمین کهنِ ما در داخل و خارج از افغانستان بود و هست. بدیهی است ایجاد انگیزه و فراهم کردن بستر رقابت در هر زمینهای، تلاشِ بیشتر را به دنبال دارد و این تلاش سبب خواهد شد آثار بهتری آفریده شود. شرکت هر داوطلب در جشن‌واره برای رقابت با ده‌ها شاعر و داستاننویس همتای خود، حیرتدمیدگان وادی شعر و داستان را به تولید آثار بیشتر وادار خواهد کرد. این موضوع را در شش دورة برگزاری کام‌یابانه جشن‌واره «قند پارسی» شاهد بودیم که اگر در سال‌های گذشته به چاپ آثار برگزیده، همت میگماشتیم، بی‌شک، امسال دوازدهمین کتاب جشن‌واره در دو بخش داستان و شعر منتشر شده بود.
۲
استعدادیابی: هدف بعدی جشن‌واره«قند پارسی»، شناسایی و معرفی استعدادهای درخشان و جوانان توان‌مند در قلمرو ادبیات است. روشن است که تلاش و تولید تنها، کافی نیست. بایسته است که استعدادهای درخشان به جامعه معرفی و از آنها قدردانی شود تا برای ادامه دادن راهی که در آن گام نهاده‌اند، انگیزه افزون‌تری به دست آورند. هم‌اکنون تعداد بی‌شماری از چهره‌های فعال منسوب به نسل تازه ادبی افغانستان را کسانی تشکیل می‌دهند که در جشن‌واره «قند پارسی» به مقام دست یافته‌اند. در این زمینه، تلاش داوران ارج‌مندی را باید ستود که با بر دوش کشیدن وظیفه‌‌ای خطیر، خانه ادبیات را در این عرصه یاری رساندند که در این میان، باید از زنده‌یاد «منوچهر آتشی» یاد کنیم و نامش را گرامی بداریم که دیگر در میان ما نیست. همانا هدف دوم خانه از برپایی جشن‌واره به یاری داوران امکان‌پذیر شده است که خود، معیاری مناسب برای بالندگی ادبی کسانی است که صرف حضور در جشن‌واره را برای فعالیت‌های بعدی خود کافی ندانند و با انرژی گرفتن از این موفقیت، گام‌های بلندتری برای پیمودن راه بردارند.
۳
نکوداشت پیش‌گامان: همیشه گفته‌اند که گذشته، چراغ فراروی آینده است. اگر خانه ادبیات افغانستان یک دهه است که برای توان‌مندسازی ادبی جوانان افغانستان گام برمی‌دارد، با پشتوانه سرمایه‌ای است که از حضور گران‌سنگ استادان و پیش‌گامان ادبی کشور در دهه‌های پیشین اندوخته است. گرامی‌داشت تلاش‌های پژوهشی، فرهنگی، علمی و ادبی چهره‌های برجسته ادبیات کشور، کمترین ادای دین جوانان امروز است به جوانان دیروز که هر یک، نقشی بسزا در پیشبرد بخشی از جریان ادبی سرزمین افغانستان دارند. در همین زمینه، نکوداشت جایگاه ادبی و علمی استادان ارج‌مند، محمدکاظم کاظمی، سید ابوطالب مظفری، محمداعظم ره‌نورد زریاب، محمدجواد خاوری و دکتر محمدسرور مولایی، زینت‌بخش جشن‌واره‌های «قند پارسی» بوده است. در دوره هفتم نیز تلاش‌های علمی استاد محمدواصف باختری را به دیده قدر می‌نگریم و از این استاد فرزانه تجلیل خواهیم کرد.
۴
باید یادآوری کرد که جشن‌واره «قند پارسی» با تکیه بر این سه اصل و تلاش برای به کار گرفتن تجربه‌های سودمند دل‌سوزان فرهنگی، خود را در گستره ادبیات سرزمین ما تثبیت کرده است، به گونه‌ای که همگان به مرجعیت این جشن‌واره در قلمرو ادبی کشور باور دارند. این جایگاه نیز به آسانی به دست نیامده است و در ورای هر دوره برگزاری این همایش بزرگ علمی و ادبی، ماه‌ها تلاش شبانه‌روزی و خستگی‌ناپذیر تک‌تک اعضای خانه ادبیات افغانستان نهفته است. شاید حاضران در جشن‌واره تنها شاهد تکاپوی برگزارکنندگان در همان دو روز برگزاری باشند، ولی اعضای هیئت مدیره و دیگر اعضای خانه ادبیات از دست کم شش ماه پیش از برپایی جشن‌واره، به طریقی، گوشه‌ای از کار را می‌گیرند تا محفلی آبرومند برگزار شود. اهمیت این امر وقتی بیشتر می‌شود که حجم کارها در ماه آخر گسترش می‌یابد و همه اعضای خانه از قدیمی و جدید وارد گود می‌شوند و تا فردای روز پایان و چند هفته و یکی دو ماه پس از آن هم‌چنان درگیر کارهایند، بی‌آن‌که کسی خم به ابرو بیاورد. دست مریزاد!
به یقین، این جشن‌واره تنها و بزرگ‌ترین مرکز گردهم‌آیی شاعران، نویسندگان و تلاش‌گران ادبی، هنری و فرهنگی افغانستان است که در طول یک دهه گذشته به صورت پیوسته برگزار شده و نگاه‌ها را به خود جلب کرده است. همین وضعیت سبب شده است خاطره‌های ماندگاری از هم‌دلی میان این تعداد از آفرینندگان ادبی و هنری برای شرکت‌کنندگان در این همایش بزرگ ادبی رقم بخورد.
یکی دیگر از کارکردهای این محفل بزرگ، افزایش پیوند میان فرهنگیان دو کشور هم‌زبان و هم‌فرهنگ افغانستان و ایران است که با گنجانده شدن بخش ادبیات معاصر ایران در جشن‌واره به درستی بر آن تأکید می‌شود. حضور شاعران و نویسندگان ایرانی در کنار داوران ایرانی، خود، گویای نگاه وحدت‌آفرین خانه ادبیات افغانستان به پیوندهای همیشگی میان دو ملت است.
۵
سخن پایانی این‌که بررسی کارنامة درخشان جشن‌وارة قند پارسی به خوبی نشان می‌دهد تلاش همه اعضای برگزارکننده با تمام موانعی که در مسیرشان وجود دارد، امیدبخش و سرشار از نشاط و انرژی است. کام‌یابی جشن‌واره «قند پارسی» در معرفی ادبیات داستانی و شعر جوان افغانستان در قلمرو مشترک زبان فارسی، کار خردی نیست و حتا می‌توان گفت کاری را که باید وزارت‌خانه فرهنگ افغانستان انجام دهد، این نهاد فرهنگی با پشتکار بی‌بدیل اعضایش به سامان می‌رساند. از همین روست که به برنامههای راهبردی این جشن‌واره باید دل بست و به آیندة نویدبخش آن امیدوار بود. چه خوش گفت عارف شیرین‌سخن، خواجه شیراز: «شکرشکن شوند همه طوطیان هند/ زین «قند پارسی» که به بنگاله می رود».